Dünyanın güzelliğini kutlayarak çevresel tehditlere dikkat çekmek için bir özel gün düzenlenmesi fikri ilk olarak 1969 yılında Ulusal UNESCO Dünya Konferansında önerildi. Çevre sorunlarına büyük bir kamuoyu ile tepki gösteren ilk hareket, yaklaşık 20 milyon kişinin katılımıyla 22 Nisan 1970 günü gerçekleşti. Çok sayıda konferans ve sempozyum ile çevre sorunlarına dikkat çekilen bu kutlamalar, ABD'nin çevre politikalarının şekillenmesine önemli katkılarda bulundu.

Dünya Günü etkinliklerine katılarak, küresel ısınma, doğal yaşamın korunması, atık yönetimi gibi konularda fark yaratmak mümkün. Bu etkinlikler, sadece bilinçlendirme değil, aynı zamanda somut eylemlere geçiş için de bir fırsat sunuyor. Farklı ölçeklerdeki etkinlikler ve yaşam tarzı değişiklikleri, bireysel olarak atılan adımların toplumsal etki yaratmasını sağlıyor.

Dünya Günü, iklim krizini hafifletmeye odaklanan kuruluşlara doğrudan destek sağlamak için de bir fırsat sunuyor. Bu kuruluşlar, yenilenebilir enerji projelerinden karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik girişimlere kadar geniş bir yelpazede faaliyet gösteriyorlar. Bu tür organizasyonlara yapılan bağışlar veya gönüllü çalışmalar, küresel çapta olumlu bir değişim yaratmaya katkıda bulunabilir. Dünya Günü etkinliklerinin bu seneki teması, çevresel bir tehdit unsuru olan plastik konusuna odaklanıyor.

Çevresel Krizin İki Yüzü: İklim Sorunu ve Plastik Kirliliği

İklim değişikliğini tetikleyen unsurlardan biri olan plastik kirliliği, günümüzde büyük bir çevresel tehdit oluşturuyor. Gündelik hayatta önemli bir yer işgal eden plastik, çeşitli kullanım alanlarıyla yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiş durumda. Ancak plastik üretiminde kullanılan fosil yakıtların etkisi, çevre ve insan sağlığı üzerinde önemli zararlar yaratıyor.

Plastik üretimi için kullanılan fosil yakıtlar, sera gazı emisyonlarının artmasına katkıda bulunuyor. Bu emisyonlar, iklim krizinin hızlanmasına ve dünya genelindeki sıcaklık artışının etkilerinin daha da belirgin hale gelmesine neden oluyor. Dünya Ekonomik Forumu'nun (WEF) verilerine göre, plastik üretiminde kullanılan fosil yakıt oranı küresel petrol tüketiminin yaklaşık %4-8’ine karşılık geliyor. Bu da oldukça büyük bir rakamı ifade ediyor ve durumun düzelmemesi halinde, 2050 yılında bu oranın bu oranın %20’ye ulaşması bekleniyor. Dahası, kimyasal ve plastik endüstrisinin küresel sera gazı emisyonlarının %7’sini oluşturması da endişe verici bir durum olarak karşımıza çıkıyor.

Plastik kirliliği sadece çevre için değil, aynı zamanda insan sağlığı için de ciddi bir tehdit oluşturuyor. Plastik atıkların denizlerde ve topraklarda birikmesi, ekosistemlere zarar verirken, plastik parçacıkların gıda zincirine girmesi ve insanlar tarafından tüketilmesi sağlık sorunlarına neden olabiliyor. Dolayısıyla, plastik kirliliği hem iklim sorunlarına hem de insan sağlığına yönelik ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bu nedenle, plastik kullanımını azaltmak ve geri dönüşümü teşvik etmek, hem çevre hem de insan sağlığı açısından önemli bir adım olarak karşımıza çıkıyor.

Dünya Günü 2024 Teması: Gezegenimiz için Plastikle Mücadele

Earthday.org, 22 Nisan 2024 Dünya Günü'nün küresel temasını "Gezegenimiz için Plastikle Mücadele" (Planet vs. Plastics) olarak belirledi. Bu tema, öğrencilerden işletmelere, hükümetlerden sivil toplum kuruluşlarına kadar herkesi, insan ve gezegen sağlığı için plastik kullanımını sona erdirme çağrısında bir araya getiriyor. Hedef, 2040 yılına kadar plastik üretimini %60 azaltmak ve gelecek nesiller için plastiksiz bir gelecek inşa etmek olarak vurgulanıyor.

Bir zamanlar hayatımızı kolaylaştırdığı düşünülen plastiğin artık sağlık riski oluşturan bir malzeme olduğunun altı çiziliyor. Plastikler, kan dolaşımımıza karışan, iç organlarımıza yapışan ve kanser gibi ciddi hastalıklara neden olan ağır metalleri içinde barındırır hale geldi. Petrol kuyusundan çöp depolama alanlarına kadar yaşam döngüsünün her aşamasında çevresel tehdit oluşturuyor Parçalandıkça çevremizdeki gıda ve su kaynaklarına zararlı kimyasalların bulaşmasına ve soluduğumuz havada yayılmasına neden oluyor. Yapılan araştırmalar, plastik üretiminin yılda 380 milyon tonu aştığını gösteriyor. Bu da son on yılda üretilen plastik miktarının 20. yüzyıl boyunca üretilenden daha fazla olduğunu ve bu konuda hızla harekete geçilmesi gerektiğini gösteriyor. Earthday.org, Uluslararası Plastik Kirliliği Müzakere Komitesi'nin (INC) Küresel Plastik Anlaşması bünyesinde, tek kullanımlık plastik üretiminin sonlanışının 2030 yılına kadar zorunlu hale getirilmesini talep ediyor.

22 Nisan Dünya Günü, sadece bir günle sınırlı kalmamalı, aksine bir dönüşüm ve sürekli eylem çağrısı olarak algılanmalıdır. Toplum olarak, çevremizi ve gezegenimizi korumak için daha fazla adım atmamız gerekiyor. Her birimizin, yaşadığımız çevreye ve dünyaya karşı sorumluluklarımızın farkında olması ve harekete geçmesi hayati önem taşıyor. Gelecek nesiller için daha sürdürülebilir bir dünya bırakmak için hep birlikte çalışmak; gerçek değişimin sadece bireysel katılım ve küresel iş birliğiyle mümkün olacağını vurgulamak gerekiyor.

_________________