• Mimari Proje

  do[x]architecture

• Proje Yılı

  2022

Bu çalışma, 7.yy’dan 19.yy’a kadar tarihlenen, İslam medeniyetinin sanatsal ve tarihsel açıdan gelişimini anlatan 400’den fazla eserin 14 galeri boyunca yerleştirilmesini kapsar.

Milli Saraylar Başkanlığı bünyesindeki uzmanların kontrolünde oluşturulan envanter, Topkapı Sarayı Müzesi, Saray Koleksiyonları Müzesi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, İstanbul Türbeler Müzesi, Vakıflar Müzesi ve Türk İslam Eserleri Müzesi olmak üzere 6 müzenin daha önce teşhir edilmemiş eserlerinden seçilerek oluşturulmuştur. Eserlerin tasnifi ve sergi senaryosunun oluşturularak bir kurgu dahilinde mekana yerleştirilmesi ise danışmanlar eşliğinde proje kapsamında çalışılarak hayata geçirilmiştir. Temsiliyet, ibadet mekanları, İslam’ın yayılması, bilimsel gelişmeler, yazma eserler, tekstil eserler, süsleme sanatı, dokuma sanatı ve nümismatik konularında bir araya getirilen eserlerden oluşan müze, İslam medeniyetinin kültürü ve mimarisi bağlamında kapsamlı bir hikaye anlatımı ve deneyim alanı sunmayı amaçlamıştır.

İlk kez ziyaretçi ile buluşan bu değerli eserlerin sergi kurgusu, mimari ile bütünleşik görsel/işitsel/sanatsal yerleştirmeler ve geniş grafik anlatımlar ile desteklenmiştir. Müzenin birden fazla bölümünde ziyaretçi için etkileşimli deneyim alanları yer alır. İki bölümde (Kubbe ve Ab-ı Hayat) kapsayıcı deneyim alanı, üç bölümde (Fetihler, İslam’ın Yayılması ve Hüsn-i Hat) etkileşimli anlatımlar yer alır. Tüm bölümlerde ziyaretçinin eserler hakkında detaylı bilgi alabileceği kiosklar, ekranlar ve tabletler bulunur.

Müzede, sergi alanının yanı sıra karşılama/biletleme alanı, kafe/restoran, müze mağaza, geçici sergi alanı, atölyeler, depolar, idari ofisler, koruma ve restorasyon laboratuvarları yer alır.

İki aşamalı olarak ele alınan projenin ilk aşamasında sergi bölümleri ve başlıkları belirlenerek bir sergi senaryosu oluşturulmuştur ve müzenin plan şeması oluşturularak bu senaryonun yerleşimi sağlanmıştır. Akabinde müze-sergi iç mekanı ve genel mekanların tasarımları yapılarak projelendirilmiştir. Bu aşamada müze iç mekan tasarımı ile birlikte vitrin yerleşimleri, tüm sergi mekanındaki grafik anlatım alanlarının içerik ve yerleşim tanımları yapılarak, interaktif ve dijital uygulamaların içerikleri ve mekandaki yerleri belirlenmiştir. İkinci aşamada ise kesinleştirilen envanter çalışmasına uygun olarak tüm eserlerin vitrin içi konumları ve yerleşimleri belirlenerek kaideleri ve sergi aparatları tasarlanmıştır, her bir eser için sergileneceği alanın renk ve malzeme kararları verilmiştir.

Müze, toplamda 8.000 m2 sergi alanı ve 2 kattan oluşmaktadır. Her katta geniş açıklıklara sahip orta alanlar sergi alanı olarak planlanmış, destek fonksiyonlar ise çeperlere yerleştirilerek ziyaretçinin sergi bölümünde kesintisiz dolaşımı ve bütüncül mekan algısı amaçlanmıştır.

İslam mimarisi yorumu olarak ele alınan ve kapsayıcı deneyim alanlarına (Immersive Experience) dönüştürülen Kubbe ve Ab-ı Hayat bölümleri orta alanlarda konumlanırken, nadide eserlerin yer aldığı vitrinler ise çeperlere yerleştirilerek eserlerin ihtiyaçlarına ve sergi mekanının kıstaslarına göre boyutlandırılmıştır.

Sergi tasarımında, farklı dönemlere ait eserlerin bir senaryo bağlamında bir araya getirilmesi ve mekansal biçimlenmeyi oluşturması hedeflenmiştir. Her bir vitrin, sergilenen eserlerin gerekliliklerine ve sergi bölümündeki mekânsal kurguya göre boyutlandırılmıştır. Sergileme tasarımında, eserlerin sergi senaryosuna göre yerleşimleri, her bir eserin kendi bağlamı ile sergilenmesi, sergi kaidelerinin eserleri ön plana çıkartacak şekilde tasarlanması ve yerleştirilmesi, renk seçimlerinde eserlerin renkleri ile uyum göz önünde bulundurulmuştur.

Eserlerin muhafazası ve sergilenmesi için özel iklimlendirme, aydınlatma ve güvenlik teknolojilerine sahip vitrinler kullanılmıştır. Müzede genel yaklaşım olarak doğal ve sürdürülebilir malzemeler tecih edilmiştir. Sergide yer alan eserlerin niteliklerini ve özelliklerini ortaya çıkaracak bir yaklaşımla sergi alanları zemin malzemesi olarak doğal ahşap (meşe parke) kullanılmış ve akustik anlamda verimli bir gezi rotası oluşturulmuştur.

Giriş holünün çeper yüzeylerinde ise doğal taş kullanılarak Hayat Ağacı ile uyumlu doğal bir görünüm ve deneyim hedeflenmiştir. Temsil bölümünde ise sergide yer alan çok kıymetli ve özellikli eserlerin önemi dolayısıyla zemin ve yüzeylerde malzeme olarak da farklılaştırma amaçlanmış ve silver grey mermer kullanılmıştır. Biletleme alanı, kafe ve mağaza bölümlerindeki sabit mobilyalarda ise doğal ahşap (meşe) ve doğal taş tercih edilmiş, detaylarda ise pirinç kullanılmıştır. İslam medeniyetindeki çini sanatının önemine atfen müzenin sosyal alanlarındaki duvarlarda el yapımı çiniler tercih edilmiştir. Girişte yer alan logo kaidesinin arka duvarı ise müzenin logosundaki geometriden esinlenilerek bu alana özel bir rölyef şeklinde tasarlanmış ve el yapımı yeşil renk çini ile örülmüştür.