Otel Kavramı ve Dönüşümü

Fransızca kökenli “L’hôtel” kelimesinden türetilmiş olan “otel’’ kavramı başlangıçta sadece yer değiştirme eyleminden kaynaklı, ihtiyaç duyulan konaklama yapılarını ifade etmekteydi. Ancak küreselleşen dünya düzeninde pek çok kavramda olduğu gibi bu kavramın kapsamı da oldukça değişmiş, gelişmiş ve dönüşmüştür.

Bu evrilmeden tüm dünya ülkeleri etkilenmiş, turizm ve otelcilik kavramlarına ilgi artmıştır. Artan ilgiyle beraber bu alan büyük bir sektör haline gelmiş ve dolayısıyla alana yapılan yatırımların artmasının da önü açılmıştır.

Türkiye'de Otel Kavramı ve Gelişimi

Türkiye'de modern anlamda otelcilik kavramının girişinin, Endüstri Devrimi ve getirdiği yeniliklere dayandığını söylemek mümkündür. Endüstri devriminin ardından hayatımıza yeni giren kavramlar ve gelişen ulaşım sistemleri turizm sektörünün gelişimi için oldukça önemli bir adım olmuştur.

Ayrıca endüstri devriminden sonra artan üretimin beraberinde getirdiği yeni pazar arayışları, diplomatik ilişkilerin artışı, gelişen ekonominin etkisiyle artan refah düzeyi, eski uygarlıklar, tarihi yapılara olan merakın artması, vb. nedenlerle Avrupalılar Osmanlı topraklarına ilgi duymaya başlamış, bu gelişmelerin sonucunda başta İstanbul olmak üzere pek çok Osmanlı kentinde, Avrupa yaşam tarzına uygun konaklama yapılarının inşa edilmesi sürecinin başlaması kaçınılmaz hale gelmiştir.

Böylece modern anlamda otel yapıları başta İstanbul olmak üzere diğer şehirlerde de yaygınlaşmaya başlamıştır [1].

Türkiye'de Farklı Turizm Seçenekleri

18. ile 19. yüzyıllar arasında Endüstri Devrimi ile hayatımıza giren modern otelcilik kavramı zaman içerisinde inişli çıkışlı bir gelişim göstererek pek çok farklı kola ayrılan büyük turizm sektörüne dönüşmüştür.

“Her sektörde olduğu gibi turizm sektöründe de amaçlanan hedefler bulunmaktadır. Bu hedeflerden en önemlisi, turizm faaliyetlerini on iki aya ve tüm bölgelere yaymak olmuştur.” [2].

Bu hedef doğrultusunda turizm kavramı genişleyerek farklı dallara ayrılmıştır. Bu dallanmaya şunları örnek olarak gösterebiliriz: Kır ve kent turizmi, kültür turizmi, kongre turizmi, sağlık turizmi, termal turizm, av turizmi, eğitim turizmi, yayla turizmi, doğa turizmi, teknoloji turizmi, vb.

Bu Dallanmanın Mimariye Etkisi

Pek çok farklı kola ayrılan turizm sektörü mimari anlamda da pek çok gelişim ve dönüşüme zemin hazırlamış oldu. Klasik anlamda konaklama mekânı olmaktan çıkan otellerin farklı ihtiyaç ve isteklere hitap etmeleri gerekmesi nedeniyle özelleşmiş mekanlar ortaya çıkarılması kaçınılmaz hale geldi. Böylece tasarımcılar için bambaşka alanların kapıları açılmış oldu.

Örneğin sağlık turizmi yapılacak bir otel yapısı ile eğitim turizmine hizmet edecek yapının aynı fonksiyonları içermemesi sebebiyle plan şeması, iç mekan tasarımı, iç mekan mobilya tasarımları, cephe tasarımı, yapı formu, kullanılacak malzeme, seçilecek arazi özellikleri, vb. pek çok kriter tasarımı baştan sona etkileyecek unsurlar haline geldi.

Otel yapılarının, tüm bu gelişim süreci göz önüne alındığında dünya değiştikçe bu yapıların da dönüşmeye devam edeceği ortadadır. İçinde bulunduğumuz pandemi ortamında da bu dönüşüm süreçlerinden birisine tanıklık etmekteyiz.

Bu süreçte artan “daha çok bireysel alan” talebi ve bu doğrultuda otel yapılarındaki revizyonları yakından gözlemlemekteyiz. Ancak bu evrilme sürekli devam etse de belli başlı faktörler göz önünde bulundurularak mimari tasarımlara yön vermek mümkündür. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

Hedef Kitlenin Belirlenmesi 

Bir otel projesine başlamadan önce müşteri potansiyelini değerlendirmek oldukça önemlidir. Mesela turistik amaçlı bir otel projesi yapıyor ve gelir durumu yüksek bireyleri hedefliyorsanız, insanların lüks algısına hitap etmeniz gerekir. 

Otelin Bulunduğu Bölge-Arazi Şartları

Otelin bulunduğu bölge ve arazi şartlarını göz önünde bulundurmak dikkat edilmesi gereken önemli faktörlerdendir. Örneğin nemli bir bölgede bir otel yapısı inşa ediyorsanız kullanılan malzemelerin rutubete dayanıklı olması gerekirken, kar yağışı bol olan bir bölgedeyseniz yalıtım ve ısınma faktörü oldukça önemli bir kriter haline gelecektir.

Ortak Kullanılan Alanlar ve Hijyen Faktörü

Otellerde özel alanlar kadar ortak kullanım alanlarının tasarımı ve hijyeni ön plana alınmalıdır. Özellikle günümüz şartlarında, pandeminin de etkisiyle ortak alan kullanımındaki güvenlik hissi ön plana çıkmış durumdadır.

Otelin Fonksiyon ve Hitap Ettiği Kitleye göre İç/Dış Mekân Tasarımı

Otel mobilyası seçiminde şık olduğu kadar sağlam modellere de yönelmek gerekir. Bunun yanı sıra yine hitap edilen kesim ve ihtiyaç duyulan fonksiyonların karşılanmasına yönelik seçimler yapmak doğru olacaktır.

İç ve dış mekân tasarımları yapılırken hedef kitlenin beklenti ve isteklerini karşılayabilecek tasarımlara yönelim sağlanmalı, otelin kullanıcıya vadettiği ihtiyaçları karşılayacak mekanlar oluşturulmalıdır.

Ayrıca mekân kullanımlarındaki devinim de göz önüne alınarak, hijyen şartlarını karşılayabilecek malzeme seçimlerine yönelmek doğru olacaktır. Yüzeyi daha az bakteri tutan ya da kendi kendini temizleyebilen malzeme seçenekleri bu doğrultuda beklentileri karşılayabilir.

Kaynaklar:

• [1] Yakartepe, E. Ç., & Binan, C. (2011). İstanbul'un Modernleşme Dönemi Otelleri (1840- 1914). Megaron, 6
• [2]  Akçakaya, E. (2014). Kent Otellerinin Güncel Tasarım Kriterleri (Doctoral Dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü)

______________

Melisa KAYA